«هنر مردن» اثری است تئوریک درباره «مرگ» و نوع مواجهه انسان با آن. نویسنده در این اثر برخورد انسان با مرگ را از عهد باستان تا دنیای معاصر مدنظر قرار میدهد و معتقد است انسان باستان به «هنر مردن» آراسته بود اما انسان مدرن از این هنر بیبهره است.
البته منظور نویسنده دوست داشتن مرگ توسط انسانها نیست بلکه بحثش بر سر قبول مرگ به عنوان امری طبیعی و مسلم است که در عهد باستان رواج داشته است. نویسنده درباب اینکه چرا در عهد باستان مرگ این چنین پذیرفتی بود، «فلسفه عهد باستان» را عامل اصلی میداند که از زمان قرون وسطی به تدریج کمرنگ شده و جای خود را به ترس از مردن داده است.
پل موران در بخش «خودکشی در ادبیات» خودکشی رمانتیک را خطری معرفی میکند که هنوز حی و حاضر است و از آثار معاصری میگوید که ردپای این نوع خودکشی در آنها مشهود است.
موران را نویسنده دنیای مدرن خواندهاند، کسی که جغرافیای ادبیات را گسترش داده است. موران باور داشت که دنیای مدرن عجول است و آدمها از آن عقب میافتند، او میخواست آدمی را معرفی کند که از دنیا تندتر میدود. او نویسنده، شاعر، ناقد، نمایشنامه و فیلمنامهنویسی بود که نثری شتابزده و نگاهی نافذ داشت. او با اینکه دل به ادبیات سپرده بود اما به دانشکده علومسیاسی رفت و دیپلمات شد. از این رو، مدام در سفر بود. موران نژادپرست و ضد یهود بود اما دشمن دموکراسی و سوسیالیسم هم بشمار میرفت.
بابک احمدی در مقدمه مفصلی که بر این کتاب نوشته، آورده است: پل موران که زمانی در فرانسه اسم و رسم داشت و جاذبه کلامش بسیار ستایش میشد امروز فراموش شده است…موران نویسندهای بود که مارسل پروست او را نویسندهای نو به تمام معنی میدانست. با این وجود چرا موران فراموش شد؟
پاسخ بابک احمدی به این پرسش این است که «شاید دگرگونی تلقی از متن ادبی در سالهای پس از جنگ جهانی دوم، پیدایش رمان نو و ظهور شیوههای تازه روایت و نوع دیدن دنیا، دلیل این فراموشی نسبی باشد.»
کتاب پیش رو، دو مطلب «هنر مردن» و «خودکشی در ادبیات» را شامل میشود که سخنرانیهایی از پل موران است که در سال ۱۹۳۲ به مناسبت صد سالگی رمانتیسم ایراد کرد. «رمانتیسم» مکتب ادبی است که نویسندگانش بیشتر از دیگران به «مرگ» یا «سپردن خود به مرگ» پرداختهاند. اما «مرگ» تاریخی به قدمت زندگی انسان دارد و به نظر میرسد موران به همین دلیل در نخستین جستار این کتاب، از «هنر مردن» صحبت میکند.
موران در این اثر به سراغ «مکتب مرگاندیش رمانتیسم» میرود که از نظر او یکی از پیامدهای اجتماعی آن رواج خودکشی بین مخاطبان ادبیات بود. گرچه منصفانه از ارزشهای ادبی این مکتب هم دفاع میکند. در بخش «خودکشی در ادبیات» موران آثار داستانی را مورد تحلیل قرار میدهد که شخصیتهای اصلی آنها خودکشی میکنند یا اینکه خود مؤلف و نویسنده، خودکشی کرده است. در واقع، این کتاب هشداری است از پل موران درباره اینگونه مخاطرات.
منبع :
ایران